Sağlığa etki eden etmenler ve sağlığın ölçülebilirliği bölüm 1

Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi
geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek bireyin, toplumun
ve devletin başta gelen ödevlerindendir. Bu nedenle sağlığa etki eden etmenleri
iyileştirmek, sağlık hizmetlerini üst düzeyde gerçekleştirebilmek için planlı ve bilimsel
temellere dayalı sağlık politikaları geliştirmek gerekir.



Sağlıkla ilgili sorunların tespit edilebilmesi, çözümleri için planlama yapılabilmesi
ve verilen sağlık hizmetlerinin değerlendirilebilmesi için sayısal değerlere gereksinim
vardır.
Sağlık hizmetleri ile ilgili doğru ve tarafsız tespit edilmiş sayısal değerlere sağlık
ölçütleri denir.
Sağlık sorunlarının çözümü için yararlanılacak sağlık ölçütleri; sağlık ocakları,
hastaneler, dispanserler vb. sağlık kurumlarının düzenli tutulan kayıtlarının
değerlendirilmesiyle elde edilir.
Sağlık sorunlarının çözümü için planlama yaparken en çok ölüme, hastalığa,
sakatlığa ya da iş göremezliğe neden olan durumlara öncelik verilir.
Uluslararası kuruluşların yaptığı istatistik çalışmaları da dünya ülkeleri arasında
bir karşılaştırma yapmayı sağlar. Tüm dünyada ortak olarak kullanılan bazı sağlık
ölçütleri ülkelerin sağlık düzeyini gösterir. En önemlileri ana ölüm hızı, bebek ölüm
hızı, kaba doğum hızı, kaba ölüm hızı, nüfus artış oranı ve sağlık harcamalarıdır.
Ana ölüm hızı; bir yılda gebelik, doğum ve lohusalık nedeniyle meydana gelen
15-49 yaş arası kadın ölümleri sayısının aynı yıldaki canlı doğum sayısına oranının on
bin veya yüz bin ile çarpımıdır.
Bebek ölüm hızı; bir yılda canlı doğan ve 365 gününü doldurmadan ölen bebek
sayısının bir yıldaki canlı doğum sayısına oranının bin ile çarpımıdır.
Kaba doğum hızı; bir toplumda bir yılda meydana gelen canlı doğum sayısının,
aynı toplumun yıl ortası nüfusuna oranının bin ile çarpımıdır.
Kaba ölüm hızı; bir toplumda bir yılda meydana gelen toplam ölüm sayısının, aynı
toplumun yıl ortası nüfusuna oranının bin ile çarpımıdır.